مهمترين گونه هاي ادبيات شفاهي آذربايجان را مي توان چنين برشمرد:

1.داستانها.

2.شعرهاي شفاهي .

3.ضرب المثل هاو...

بايد قيد كرد كه داستانها وضرب المثل هاي آذربايجان به ادبيات همسايگان ما نيز تاثير بسيار عميق نهاده است.مهمترين ادبيات شفاهي آذربايجان عبارتنداز:

1. داستانهاي دده قورقوت.

2. داستانهاي كوراوغلو.

3. داستان آصلي – كرم.

4. داستان شاه صنم وقريب و...

متخصصان ادبيات شفاهي ,ادبيات شفاهي آذربايجان را جزغني ترين ادبيات شفاهي دنيا مي شمارند. پيشرفت وانكشاف ادبيات شفاهي آذربايجان بيش از پيش مديون اوزانهاي "آشيق ها" آذربايجان مي باشد.هم اكنون ادبيات اوزانها خود نيز بسيار غني وحائز اهميت است.

                                 ادبيات كلاسيك

       همانطور كه مي دانيم ادبيات كلاسيك آذربايجان برپايه ادبيات عربي بنا شده است.حال آن كه ادبيات شفاهي آذربايجان برطبق ادبيات قديمي تركان وبروزن هجايي ادامه يافته است اما ادبيات كلاسيك آذربايجان ازنظر وزن وشكل كاملا با ادبيات عربي وفارسي همسان است.بايد گفت كه فارسها نيز ادبيات خودرا برطبق ادبيات عربي وبروزن عروض پايه ريزي كرده اند همين امر سبب گرديده است كه در ادبيات كلاسيك آذربايجان لغات عربي وفارسي به كار برده شود.همان طور كه معلوم است در تركي صداهاي (آواهاي ) بلند وجود ندارد وساختار عروض هم آواهاي بلند مي طلبد.به خاطر همين است كه شاعران كلاسيك آذربايجان وعموما تركان خواه ناخواه درشعر خود لغات عربي وفارسي به كاربرده اند.

اين امرباجايگزين شدن دوباره ي شعر هاي هجايي وزن درعصر18.م وبعدازآن تقريبا تغيير يافته است.درقرن بيستم ملت هاي ترك زبان اين امر را سرعت بخشيده اندوموفقيت چشمگيري به دست آورده اند.

گفتني است كه وزن هجايي قبل ازميلاد دربين تركان مرسوم بوده است. امروزه در آذربايجان وزن هجايي نه تنها درادبيات اوزانها بلكه درشعرهاي تمامي شعراي آذربايجان به كاربرده مي شود.اين امرخود به خود لغات بيگانه را از زبان وادبيات آذربايجان تصفيه كرده است.

گؤنده ر